این مطلب برداشتی هست از کتابی با عنوان Reel Power: Hollywood Cinema And American Supremacy نوشته ی متیو آلفورد هست که به شخصه به عنوان فردی که منتقد جدی افکار چپگرایانه هست هم درمورد مطالعه اش کنجکاو شدم و انتقاداتی که مطرح میکنه، میتونه الهام بخش نقد خود چپگرایی هم باشه.

این کتاب به عنوان یک نقد فرهنگی و سیاسی شناخته شده که نگاهی تیزبین به پشت پرده ی صنعت سینمای هالیوود داره و نشون میده که چطور این صنعت در خدمت تثبیت سلطه ی جهانی آمریکا عمل میکنه و این رویکرد رو میشه حتی در فیلم هایی که ظاهرا منتقد سیاست های آمریکا هستن دید.

مضمون اصلی کتاب به این سمت میره که نشون بده هالیوود یک نوع ابزار سلطه است و استدلال میکنه که هالیوود، برخلاف تصور رایج که اون رو لیبرال و منتقد میدونن، در واقع هم دست نهادهای نظامی و سیاسی آمریکا هست و حتی فیلم های رادیکال مثل آواتار، هتل رواندا یا Three King هم در نهایت، روایتی ملایم و قابل قبول از سیاست های آمریکا ارائه میده.

فیلم هایی مثل Black Hawk Down, Transformers, Salvation, Terminator با حمایت مستقیم وزارت دفاع ساخته شدن و عملا نقش تبلیغاتی برای ارتش آمریکا دارن.
نویسنده نشون میده که حتی فیلم هایی که نقد سیاسی یا اجتماعی دارن، معمولا از خطوط قرمز عبور نمیکنن و درنهایت، اسطوره ی برتری آمریکا رو تقویت میکنن.
ساختار کتاب، ترکیبی از تحلیل فرهنگی، مطالعات رسانه ای و افشاگری سیاسی هست و مبتنی بر پایان نامه ی دکترای نویسنده نوشته شده و یک پشگفتار پر و پیمون از مایکل پرنتی رو میشه اولش دید که نظریه پرداز برجسته ی چپگرا به حساب میاد.

نگاه این کتاب رو میشه خیلی بدبینامه ارزیابی کرد. هرچند فیلم های سفارشی همیشه وجود دارن ولی سیستم های حاکم بر آمریکا، اینقدر محبوبیت دارن که عده ی زیادی مستقیما براشون کار کنن و چیز عجیبی نیست که فیلم هایی هم سعی کنن وجهه ی خوبی ازشون نشون بدن.

همکاری مستقیم با پنتاگون، سیا و نهادهای امنیتی در تولید فیلم هایی مثل تاپ گان یا Zero Dark Thirty کاملا مستنده و این فیلم ها گاها نه فقط سرگرم کننده هستن بلکه ابزار مشروع سازی سیاست ها به حساب میان. اما همه چیز هم تبلیغ نیست. خیلی از فیلم ساز ها واقعا به ارزش های آمریکایی مثل آزادی بیان، عدالت، یا حتی نقد قدرت باور دارن و مشارکت در ساخت فیلم هایی با وجهه ی مثبت از آمریکا، لزوما از روی اجبار یا فریب نیست و میتونه از باور فرهنگی و تعلق اجتماعی نشات بگیره.

وقتی یه فیلمساز آمریکایی از ارتش دفاع میکنه، شاید داره از پدرش، از خاطره ی جنگ یا از حس وطن دوستی دفاع میکنه و لزوما تصویری از سلطه و سواستفاده از سینما نیست.
وقتی از سلطه حرف میزنیم یعنی یه کنترل از بالا و به دست عده ی محدودی اعمال میشه و یه سری الگو و سیستم پنهان وجود داره ولی محبوبیت یعنی قبول کردن از پایین و شکل گرفتن باور های مشترک و هالیوود در خیلی از موارد، ترکیبی از هر دوتاست یعنی هم ازش به عنوان ابزار سلطه استفاده میشه و هم بازتاب دهنده ی باورهای عمومی میتونه باشه.
مایکل پرنتی در ابتدای این کتاب میگه که هالیوود نوعی صنعت خودستایانه است و لحن تند و افشاگرانه ای هم داره. ایشون میگه که جشن اسکار، بیشتر از اونکه جشن باشه، جشن توهم هست و هالیوود وانمود میکنه که در خدمت بشریت هست ولی درواقع در خدمت جیب های خودش هست.
پرنتی عقیده داره که هالیوود به عنوان صنعت فرهنگی، صرفا فیلم هایی جهت سرگرم کردن مخاطبا ارائه نمیده و حامل تصویر، شخصیت و روایت و ایده هایی هست که مستقیما روی ذهن جمعی اثر میذارن و در نتیجه، هدف دوم صنعت فیلمسازی، فراتر از سود، نوعی کنترل ایدئولوژیک هست.
پرنتی عقیده داره که هالیوود، باورهای غالب رو نه فقط تولید میکنه بلکه اون ها رو به عنوان واقعیت طبیعی جا میزنه و این یعنی نه فقط کنترل ایدئولوژیک، بلکه خودکنترلی ایدئولوژیک رو میشه درونش دید یعنی فیلمسازا حتی بدون اجبار، درون مرزهای باورهای غالب حرکت میکنن.

رهبرای صنعت فیلمسازی این نقدها رو رد میکنن و میگن که ما فقط چیزی که مردم میخوان رو تولید میکنیم و اگر فیلم ها سطحی هستن، دلیلش اینه که مردم ترجیح میدن سرگرم بشن و اهمیتی به آگاهی نمیدن اما پرنتی این جواب رو به عنوان توجیهی برای سطحی سازی فرهنگ میبینه.
مایکل پرنتی یک دانشمند علوم سیاسی، مورخ و منتقد رسانه ای آمریکایی هست که خانواده ی ایتالیایی تبار و از طبقه ی کارگر داشته. به عنوان یک چپگرای رادیکال در محیط امریکا، پرنتی به شدت چند موضوع رو در کتاب های خودش مورد انتقاد قرار داده منجمله امپریالیسم آمریکا، سرمایه داری جهانی و نابرابری طبقاتی و نقش رسانه ها در بازتولید سلطه ی فرهنگی. همچنین دخالت های نظامی و سیاسی آمریکا در کشورهای دیگه رو زیر سوال برده و نژادپرستی، فاشیسم و سانسور آکادمیک رو مورد انتقاد قرار داده.
این متفکر، طرفدار سوسیالیسم دموکراتیک و منتقد جدی ایدئولوژی نئولیبرال هست و در کارهاش سعی میکنه نشون بده که خیلی از نهادهای فرهنگی از جمله هالیوود، در خدمت تثبیت سلطه ی طبقات حاکم عمل میکنن.
اما این کتاب از متیو آلفورد، با وجود نگاه تند و چپگرایانه اش توجه محدودی به دست آورده که اتفاق عجیبی برای یک کتاب غیرداستانی مستقل نیست. اما همین امتیازهای محدودی که از تعداد کمی خواننده به دست آورده هم میشه خوب ارزیابی کرد.

نشریه ی The Scotsman درمورد این کتاب گفته که این محتوا، خلاصه ای مفید از ارتباط بین استودیوهای بزرگ، منافع سیاسی آمریکا و لابی های قدرتمند مثل صنایع نظامی ارائه میده اما تاکید کرده که اگر خواننده از قبل با این نوع نقدها آشنا باشه، ممکنه خیلی تعجب نکنه و کتاب بیشتر برای افرادی جذابه که تازه وارد این نوع تحلیل شدن.

جمع بندی
درواقع ما شاهد یه بریتانیایی دیگه هستیم که داره به سیستم های حاکم بر آمریکا حمله میکنه و انگار درگیر نوعی رقابت رقت انگیز شده. روشنفکرای بریتانیایی، عمدتا با زبان آکادمیک و تحلیل های سفت و سخت، سعی میکنن به هالیوود حمله کنن ولی این درحالی هست که خودشون هم دارن داخل سیستم های مشابهی زندگی میکنن. بریتانیایی ها با سابقه ی استعمار و نقد فرهنگی، اغلب خودشون رو صاحب سبک در تحلیل قدرت میدونن.