نقد و بررسی انیمیشن The Wild Robot 2024| ربات وحشی

وقتی اولین‌بار عنوان انیمیشن رو می‌بینید ممکنه فکر کنید که قراره با یه جنگ رباتی تاریک رو‌به‌رو بشید اما ربات وحشی در‌واقع اشاره‌ای داره به ارتباط گرفتن با طبیعت و مقایسه‌ای که بین طبیعت‌دوستی و خودخواهی انسان‌ها در استفاده از طبیعت میشه دید. به‌لحاظ داستانی، از‌جمله کارایی هست که هم شانس جلب‌توجه بچه‌ها و هم سرگرم کردن افراد بالغ رو داره و امتیازایی که به‌دست آورده خیلی خوبه. به‌عنوان یه کار که مدت زیادی از انتشارش نمی‌گذره تونسته امتیاز 8.3 رو از سایت IMDb از مجموع 81 هزار مشارکت‌کننده به‌دست بیاره که رقم خیلی‌خیلی خوبی برای یه انیمیشنه و 95 درصد هم از طرف مخاطبای گوگل پسندیده شده. 

یه مشکلی که همیشه درمورد نقد کارای کودکانه وجود داره اینه که خیلیا میگن اصلا چه دلیلی داره که به همچین کارایی بدبینانه نگاه کرد؟ ببین چقدر این انیمیشن، رنگی و موزیکاله و بچه‌ها رو خوشحال و سرگرم کرده! واقعا فکر می‌کنی می‌تونه نیت بدی پشتش باشه یا محتوای بدی داشته باشه؟ نهایتش دو ساعت بچه رو پای تلویزیون می‌شونه و قرار نیست چیز بوداری توی محتواش باشه. نکنه پارانوئیدی چیزی هستی که مثل کالبد شکافا به جون همچین محتوایی میوفتی و تئوری میبافی؟
ولی کافیه بیاید و همین عناصر کودکانه رو از انیمیشن بگیرید. یعنی فرض کنید همین سناریو رو سعی کنن برای افراد بالغ بسازن یا اصلا تبدیلش کنن به یه فیلم مثبت 18. اونوقت فکر می‌کنید چه محتوایی می‌بینید؟ یه بیس داستانی رو می‌بینید که فرق خاصی با داستان فیلمای بالغانه نداره و کاملا هم قابل نقده. حتی شاید جدی نگاه کردن به این داستان، باعث بشه که نگاه انتقادی‌تون شدیدا تحریک بشه و با خودتون بگید واقعا دارن همچین چیزایی رو برای بچه‌ها می‌سازن؟ واقعا داستان این انیمیشن اینقدر با افکار فلان حزب همپوشانی داره؟
پس بیاید بدون رودروایسی، نگاهی به محتوای این فیلم بندازیم و ببینیم که چی زیر این پوسته‌ی زیبا و رنگی‌رنگی وجود داره.

هشدار: ادامه‌ی این مطلب می‌تونه داستان انیمیشن رو لو بده.

چیزی که اول از همه درمورد سناریوی این انیمیشن توجه‌مو جلب کرد، تصویری هست که از حیوانات نشون میده. برخلاف خیلی از داستانایی که درمورد صلح و طبیعت‌دوستی ساخته میشه، این انیمیشن اصلا سعی نکرده حیوونا رو موجوداتی مطلقا مهربون و با‌شفقت نشون بده. ربات، در مواجهه با حیوونا، یه جامعه‌ی شدیدا نابهنجار رو می‌بینه که اعضاش، از همدلی خیلی کمی برخوردارن و مدت زیادی، مجبور میشه تا در انزوا زندگی کنه. تا زمانی هم که حیوونا بهش نیاز پیدا نمی‌کنن، توسط اونها پذیرفته نمیشه. در‌واقع سعی کرده تا حیوونا رو چیزی شبیه به انسان‌ها نشون بده و بگه به همون دلیلی که شما نسبت‌به آدما با وجود ویژگی‌های خوب و بدشون نوعی شفقت رو نشون میدید، بهتره این حق زندگیو برای حیوونا هم قائل بشید که البته این بخش رو میشه یه‌جور پیام پنهان در‌نظر گرفت.
چیزی که صراحتا درموردش صحبت میشه، انتقادی هست که نسبت به انسان‌ها و توقعات‌شون مطرح میشه. در ابتدا همه‌چیز در خدمت انسانه و اونا هستن که سعی میکنن از هر‌چیزی برای بهبود تجربه‌ی خودشون از زندگی استفاده کنن. روبات با توجه به ارتباطی که با حیوونا برقرار کرده و تعلقات جدیدی که درون خودش حس میکنه، نمی‌تونه جلوی قدرت گرفتن نگاه انتقادیش رو بگیره و در مواجه‌ی مجدد با انسان‌ها، سعی میکنه تا روبات‌ها رو به سمت شورش بکشونه و ازشون بخواد که صرفا در خدمت انسان‌ها به‌عنوان موجودات زنده نباشن.
نگاهی که این انیمیشن نسبت به جامعه‌ای از موجودات زنده داره، حداقل در ظاهر، یه نگاه بسیار معتدله و در پایان، درک نسبتا روشنی درمورد نحوره‌ی تشخیص خیر از شر، در مناسبات جمعی، ارائه میده.
انتخاب یک روبات به‌عنوان نقش کلیدی رو میشه انتخاب هوشمندانه‌ای درنظر گرفت. از اونجایی که مخاطب بالقوه‌ی این انیمیشن، انسان‌ها هستن، انتخاب یک روبات به‌عنوان موجودی که قراره باهاش به همزاد پنداری برسیم، به بیننده اجازه میده تا نوعی شبیه‌سازی ذهنی با شانس موفقیت بالا رو تجربه کنه. در‌واقع همزاد‌پنداری با این روبات اجازه میده تا برای لحظه‌ای، از چهارچوب‌هایی که درمورد انسان تعریف شده جدا بشیم و در‌قالب موجودی که قادر به تکامل و کسب تجربه است به زندگی نگاه کنیم؛ ویژگی‌ای که صرفا مختص ما نیست و هر موجود صاحب خردی میتونه ازش برخوردار باشه.
اسم این انیمیشن که از یکی از جملات روبات گرفته شده، شاید بشه گفت که نقطه‌عطف داستان به‌حساب میاد. اون از اصطلاح وحشی، به‌عنوان توصیفی برای تعلقات جدید خودش استفاده میکنه و برای تجاربی که به‌صورت خودجوش و طی سفر خودش به‌دست آورده، اعتبار و ارزش قائل میشه. این کلمه رو در‌مقابل برنامه‌ریزی‌هایی قرار میده که انسان‌ها درون ذهنش کاشتن تا ازش یه برده بسازن.
وحشی بودن در اینجا نوعی اصالت بخشیدن به تجاربی هست که در مسیر تکامل و به‌کمک آزمون و خطا و مطالعه‌ی شهودی طبیعت به‌دست میاریم.

هرچند که طی کردن چنین مسیری سخت هست و برای خوده روبات هم دشواره که فرزند خونده‌اش رو به یه سفر ماجراجویانه بفرسته اما در نهایت، این راهی هست که به یه موجود هوشمند کمک میکنه تا دنیا رو بشناسه و تبدیل به نمونه‌ی بهتری از خودش بشه.
اما نقطه‌ی منفی داستان چیه؟ ارتباطی که بین شخصیت‌های داستان شکل میگیره، چه تصویری که از انسان‌ها نشون داده میشه و چه ارتباط حیوونا و روبات، نوعی ضعف شدید داره و وقتی شما از این تم موزیکال و رنگی‌رنگی جداش کنید، قراره با شخصیت‌هایی رو‌به‌رو بشید که بدیهی‌ترین اخلاقیات ارتباط گرفتن و حرف زدن رو رعایت نمی‌کنن و انگار که توی ارتباط گرفتن، عمدا از گفتن حرفی که میتونه سازگاری ایجاد کنه اجتناب میکنن.
شخصیت روبات، بیش‌از حد، خودش رو قربانی یه جامعه میکنه که قادر به درک کار درست هست اما نمی‌خواد که انجامش بده و به‌نحوی، پیشمرگشون میشه.
ما در دنیای واقعی، چنین افرادی رو در‌حد ابرقهرمانا بزرگ می‌کنیم و اونا رو تحسین می‌کنیم اما فکر می‌کنید چی میشه اگر آدمایی که مثل روبات درون این داستان صاف و صادقن، تمام انرژی و عمر خودشون رو بذارن برای حمایت از یه جامعه که نمی‌خواد رشد کنه و صرفا به قهرمانای خودشون می‌چسبن تا بتونن بقای خودشون رو حفظ کنن؟
ما مهارتی به اسم تعلیم دادن و تعلیم گرفتن داریم که اتفاقا جزء مهارت‌های ابتدایی هست و کمک میکنه تا چیزایی که باعث شده بقیه به کمکش به وضعیت خوبی برسن رو یاد بگیریم و توی زندگی خودمون پیاده کنیم. این مهارتی هست که توی این انیمیشن، به‌خوبی به‌کار گرفته نشده و فکر نمی‌کنم الهام گرفتن از چنین قهرمانایی، چندان تاثیر خوبی روی تصمیمات بچه‌ها به‌عنوان بیننده‌های بالقوه‌ی این انیمیشن داشته باشه.

جمع‌بندی
اجتناب از ماجراجویی، علاوه‌بر کسالت‌بار بودن، میتونه ما رو در کسب داده‌هایی که منجر به تکاملمون میشن، ناکام بذاره و باعث بشه که نوعی فقر روانی رو تجربه کنیم اما یک سفر ماجراجویانه، باعث میشه تا به انتخاب‌هایی فراتر از اونچه که از والدین‌مون بهمون ارث رسیده برسیم و با منطق خودمون انتخاب کنیم که می‌خوایم چه شخصیتی داشته باشیم.
میشه گفت که این انیمیشن، خیلی تمیز و مختصر تونسته پیغامای مثبت خودش رو منتقل کنه.